✅ نام حکومت مهم نیست، نحوه جابجایی در آن مهم است

لابد در جریان کتاب و افشاگری‌های اخیر رییس پیشین پلیس فدرال آمریکا (FBI) علیه ترامپ هستید. جیمز کومی معتقد است: «ترامپ از نظر اخلاقی برای ریاست‌جمهوری این کشور مناسب نیست، دائما و در مورد همه‌‌چیز دروغ می‌گوید و رفتارش با دیگران مثل رئیس باند مافیاست.» او به شبکه ABC گفته که «ترامپ اطرافش در کاخ سفید را با آدم‌های وفادار به‌خودش پر کرده؛ درست مثل باندهای مافیایی. در چنین باندهایی همه‌‌چیز در وفاداری به رئیس خلاصه می‌شود.»

اما آنچه این مصاحبه جیمز کومی را قابل توجه‌‌تر می‌کند، این بخش سخن اوست: «ترامپ نباید استیضاح شود چرا که استیضاح و برکناری ترامپ از سوی نمایندگان، باعث می‌شود مردم آمریکا به وظیفه‌ای که برعهده دارند عمل نکنند. مردم این کشور باید برخیزند، به پای صندوق بروند و از طریق صندوق رأی ترامپ را برکنار کنند.»

مسئله دموکراسی همین است؛ فهم و خواست خودِ مردم و  کنار زدن حاکم، نه از راهی خشونت‌آمیز که با صندوق رای و البته که این مهم، محتاج لوازمی است؛ وجود سازوکاری که نظر مردم را تاب بیاورد و مانع آن نشود.

کارل پوپر (اندیشمند اتریشی-انگلیسی؛ متوفی: 1373) توصیف گره‌گشایی از دمکراسی دارد. به اعتقاد وی  دمکراسی  ترتیبات نهادی است که نظارت عامه بر حکمرانان و برکنار ساختن ایشان را امکان‌پذیر کند و به مردم تحت حکومت اجازه دهد بدون خشونت و حتی بر خلاف خواست فرمانروایان، به اصلاحاتی که می‌خواهند دست یابند. تجربه تاریخی نشان داده فرمانروایان ایدئال و خوب، دست‌نیافتنی‌اندد، به همین جهت وجود نهادهایی که مانع آن شوند که فرمانروایان بد، آسیب فراوان برسانند، بسیار اهمیت دارد.

پوپر در تشریح و تفهیم نظریه دموکراسی خود، حکومت را بر دو نوع تقسیم می کند:

🔺 حکومت‌هایی که جابجایی قدرت درآنها بدون خشونت و خونریزی صورت می‌گیرد، و

🔻 حکومت هایی که این امکان در آنها وجود ندارد.

او می‌گوید: «من ترجیح می‌دهم حکومتی را که بتوان بدون به کار بردن شدت، مثل انقلابات، تغییر داد، «دمکراسی» بنامم و دیگری را «استبدادی»؛ ولی چنان که گفتم، این نزاع در خصوص الفاظ نیست بلکه تمایز مهمی میان دو گونه نهاد است.»

پوپر تصریح دارد که نام و شکل حکومت اهمیت ندارد بلکه تعویض حکومت‌ها و یا جابجایی در آنها حائز اهمیت است. مکانیزم‌ها و نهادهای متعددی برای این کار وجود دارد؛ به اعتقاد وی، بهترین نهاد، صندوق رأی است.