اسدالله
علم، وزیر درباره شاهنشاهی در اوج قدرت محمدرضا پهلوی، نگاهی انتقادی به اصل «نظام
سلطنت» داشته است!
ردّ این
عدم «اعتقاد عمیق» به نظام سلطنتی را شاید بتوان در یادداشت 6 آبان 46 او دید؛ دو
روز بعد از برگزاری جشن تاجگذاری. او نوشته که «من خودم از اول مخالف تاجگذاری
بودم» (هر چند شاه مدیریت برگزاری این مراسم را به او سپرده بود و اسدالله علم نیز
این مراسم را به خوبی برگزار کرد). او ادامه داده: «چندین دفعه عرض کردم شاهنشاه
احتیاج ندارند. به علاوه 26 سال سلطنت بدون تاجگذاری کرده‌اید. دنیا به طرف سوسیالیسم
پیش می‌رود حتی در سوئد که پادشاهی است رژیم سویسیالیتی برقرار است، شاهِ آن‌جا یک‌صدوهفتاد
سال است که مراسم تاجگذاری را متروک کرده است. قبول نفرمودند. امر فرمودند باید
بشود.» البته علم بعد از برگزاری مراسم و در ادامه همین یادداشت روز ششم آبان 46،
محسنات برگزاری مراسم تاجگذاری را هم بر می‌شمارد؛ تکانی به مردم داد، به دنیا
نشان داد که واقعا مردم شاه را دوست دارند، خاطره‌های انقلاب شاه تازه‌تر شد، به
مردم نشان داد دنیا برای ما چه احترامی قائل است، ولیعهد را مردم شناختند.
اسدالله
علم، حدود یک سال بعد، در یادداشت یازدهم مهرماه 47، از گفت‌وگوهای خود با فرح
پهلوی (شهبانو) درجریان سفر به بیرجند (بازدید از مناطق زلزله‌زده) نوشته است: «ولیعهد
گرفتاری و دردسر بیشتر از شاهنشاه خواهند داشت، زیرا دیگر دنیا به طرفی می‌رود که
پادشاهی منسوخ می‌شود»، علم سپس پرسش تکان‌دهنده‌ای مطرح می‌کند که تفاوت او را
با بسیاری از رجال دربار پهلوی نشان می‌دهد؛ «واقعاً کسی چه طور می‌تواند ارثاً
حاکم بر جان و مال مردم باشد؟». او ادامه می‌دهد: «پس باید ولیعهد طوری خودش را با
زمان تطبیق بدهد که در حقیقت رییس انتخابی مردم باشد، یعنی آن قدر خوب باشد که
مردم طبیعتاً بتوانند او را به‌ریاست انتخاب کنند.»
دو ماه
بعدتر، دوباره مصائب حکومت فردی ذهن اسدالله علم را به خود مشغول می‌کند. او در یادداشت‌های
13 آذر 47 نوشته است: «به هر صورت امروز شاهنشاه خیلی سرحال بودند. عرایض من اغلب
قبول شد. این یکی از معایب بسیار بزرگ حکومت فردی‌ست. من چه می‌دانم که روز قبل آیا
مزاج شاه عمل نکرده بود یا احیاناً با ملکه دعوا کرده بودند که همه کارم در نتیجه
معوق ماند. گواین که کاری هم نداریم! درست است که این شاه عاقل و متین و دوراندیش
و بزرگوار است، ولی حرف بر سر سیستم است. بدبختانه یا خوشبختانه در ایران هم به این
زودی‌ها غیر از سیستم فعلی، عملی نیست و من یکی از طرفداران جدی آن هستم. فکرم
مشغول ولیعهد است که چه خواهد شد و چه خواهد کرد. در این خصوص چندین دفعه عمیقاً
با ملکه صحبت کرده‌ام.»
اسدالله
علم برای تحکیم جایگاه اجتماعی ولیعهد (رضا پهلوی) دست‌اندرکار بنیاد رضا پهلوی می‌شود
که درباره آن در یادداشت 6 مهر 48 نوشته: «من می‌خواهم اینجا را تبدیل به یک مرکز
وفاداری برای ولیعهد بکنم، اگر بتوانم.»
➕ یادداشت مرتبط: +
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر