صدسال قبل در چنین روزی (4 آبان 1298)، محمدرضا پهلوی در تهران به‌دنیا آمد.
.
او فرزند رضاخان (مازندرانی) و تاج‌الملوک آیرملو (آذری/همسر دوم رضاخان) بود. به هنگام تولدش، پدر 42 سال و مادر 24 سال سن داشت. اشرف خواهر همزاد او بود (درگذشته در 96 سالگی، سال 1394)، علیرضا (درگذشته در اثر سانحه هوایی در 32 سالگی، سال 1333) برادر و شمس (درگذشته در 78 سالگی، سال 1374) خواهر تنی‌دیگرش بودند. پدرش در سن 66 سالگی (در تبعید آفریقای جنوبی) و مادرش یک‌سال و نیم بعد از خودش، در 85 سالگی، و در تبعید خودخواسته (در آمریکا) از دنیا رفت.
.
هفت ساله بود که پدرش تاجگذاری کرد و او ولیعهد شد. 22 ساله بود که پس از برکناری پدر توسط نیروهای اشغالگر روس و انگلیس، شاه ایران شد و 37 سال بر این سمت بود. او جزء هفت نفری است که از ابتدای صفویه تا کنون (518 سال) بیش از سی‌سال بر ایران حکومت کرده‌اند ]به ترتیب: شاه تهماسب یکم (51 سال) - شاه‌عباس (42) - کریم‌خان زند (30) - فتحعلی‌شاه (37) - ناصرالدین‌شاه (48) - محمدرضاشاه (37) و آیت‌الله خامنه‌ای (بیش از سی سال)[. در سوئیس درس خواند. سه بار ازدواج کرد (با فوزیه (مصری)، ثریا بختیاری و فرح دیبا) و البته به گواه "یادداشت‌های اسدالله علم" روابط جنسی گسترده‌ای خارج از چهارچوب زناشویی رسمی خود داشت. خلبانی می‌دانست و به زبان‌های فرانسه و انگلیسی مسلط بود و دو بار در دوران سلطنت ترور شد (هر دو ناموفق). دوران حکومت او به قسمت‌های مختلف و مجزایی تقسیم می‌شود؛ از قدرت مقهور رقبا تا قدرت مسلط و مستبد. او یک‌سال و نیم آخر عمر خود را عملا در حقارتی دور از انتظار گذراند؛ پس از خروج از ایران در دی‌ماه 57، مدتی در مصر و سپس با تضییقات فراوان در مراکش، باهاما، مکزیک، آمریکا و پرو اقامت کرد و نهایتاً دوباره به مصر بازگشت و در همان‌جا به دلیل سرطان که از حدود 9 سال پیش درگیر آن بود، در 5 مرداد 1359 در 61 سالگی، درگذشت ]هر چهار پادشاه آخر ایران (محمدعلی‌‌شاه، احمدشاه، رضاشاه و محمدرضا شاه) به زور از قدرت خلع شده‌اند و در خارج از کشور از دنیا رفته‌اند[.
.
قضاوت در باره عملکرد محمدرضا شاه عموماً توأم با افراط و تفریط بوده است. یکی از بهترین کتاب‌ها که قضاوت درباره او را قرین انصاف و عدالت میکند، کتاب "ایران بین دو انقلاب" نوشته یرواند آبراهامیان است؛ این کتاب علاوه بر ارائه آمار و اطلاعاتی از روند مدرنیزاسیون جامعه ایرانی و توسعه اقتصادی به خصوص در دوره پهلوی دوم، به شناسایی مخالفان و نقاط ضعف حکومت‌داری او نیز کمک میکند. مطالعه مجموعه یادداشت‌های "اسدالله علم" نیز کمک موثری به شناخت فضای فکری دربار وقت میکند. خواندن کتاب اخیراً منتشر شده "فروپاشی" به قلم زنده‌یاد "هدی صابر" نیز توصیه می‌شود.
.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر