اهانت کردن، یک عمل است نه یک بیان

عبدالکریم سروش

...

اهانت کردن یک عمل است، نه یک بیان. ناسزا گفتن، لعن کردن، تقبیح کردن، محکوم کردن، تحسین کردن و کثیری از اینها  عمل اند؛ بیان نیستند. لذا وقتی می گوییم آزادی بیان، باید راحت بفهمیم که شامل آزادی ناسزا گفتن نمی شود، شامل آزادی افترا زدن نمی شود – گرچه شامل آزادی دروغ گفتن می شود، چون دروغ گفتن عمل نیست، خبر است. اگر من بگویم «زمین دور خورشید نمی گردد»، اشتباه کرده ام یا عمدا دروغ گفته ام، ولی در هر حال این یک «خبر» نادرست است. اما اگر ناسزایی به کسی بگویم (مثلا «فلان فلان شده!») این اصلا عین نسبتی است که من دارم به او می دهم. این دیگر خبر نیست و آزادی بیان نیست. این یک تفکیک فلسفی است اما نتیجه عملی خیلی روشنی دارد.

پاره ای از چیزها که تحت مقوله آزادی عنوان می شوند واقعا مصداق آزادی بیان نیستند. در قصه سلمان رشدی، فارغ از هرگونه داوری، عده ای از او دفاع کردند و گفتند مساله آزادی بیان است، ولی واقعا این طور نیست. سلمان رشدی به پیامبر اسلام ناسزا گفته و اهانت کرده بود. او از آزادی بیان استفاده نکرده بود. این هم که گفتم در هیچ کشوری به شما اجازه نمی دهند که از آزادی بیان استفاده کنید تا مردم را بشورانید و فتنه های قومی را بیدار کنید، اگر دقت کنید خواهید دید این چیزها هم مصداق آزادی بیان نیست، بلکه در واقع آزادی عمل است. آن ها به راحتی به آزادی عمل اجازه نمی دهند. یعنی چنین نیست که شما زیر پوشش آزادی بیان حق داشته باشید هر کاری بکنید. ممکن است حق داشته باشید هر«حرفی» بزنید اما حق ندارید هر «کاری» بکنید. اما چون گاهی آزادی بیان صورتی می شود برای عمل (در این فعل های گفتاری) این اشتباه صورت می گیرد. این اشتباه را باید شناخت و از آن حذر کرد.

.

.

سخنرانی 21 آبان 81 در آمریکا – چاپ شده در شماره 24 (فروردین 82) مجله «آفتاب» زیر عنوان «آزادی بیان»
.
متن PDF کامل سخنرانی(+)
.
بخش دیگری از این سخنرانی در اینجا(+)
.
لینک و کامنت ها در گوگل پلاس(+)
لینک و کامنت ها در فیس بوک(+)

.