مسئله «ساده» نیست

یک روز بعد از برگزاری جلسه سوال از رییس‌جمهوری در مجلس، با بروز واکنش روزنامه‌ها و کاربران شبکه‌های اجتماعی، با اطمینان بیشتری می‌توان اوضاع سپهر سیاسی ایران را تحلیل کرد. صدا و سیما نیز تلاش کرد این جلسه را نشانه مردم‌سالاری دینی، آرامش و احترام متقابل مجلس-دولت تصویر کند هر چند نمایندگان تنها از پاسخ‌های رییس‌جمهوری به یک سوال قانع شدند و این خوشایند مردم به نظرشان آمده است! فراتر از تعارف، ظاهراً  توافق روی این‌که مسئله پیچیده‌‌تر از آنی است که قبلا تصور می‌شد، و این که روحانی انتظار «افکار عمومی» را (آگاهانه) برآورده نمی‌سازد، بیشتر و بیشتر می‌شود.

روحانی اینک به رأی مردم نیاز ندارد و اگر از قضا مهم‌ترین مسئله، مسئله رهبریِ آینده‌ی کشور باشد، چه چیزی مهم‌تر از جلب نظر خبرگان رهبری؟ با حسین باستانی موافقم که نوشت: «مهمترین بخش صحبت‌های امروز حسن روحانی در مجلس، این بود: «امیدوارم که بتوانم نقاط مورد نظر مقام معظم رهبری را که در توصیه‌هایی که نسبت به جلسه امروز به من فرمودند، دقیقا مراعات کنیم» ... به نظر می‌رسد برای "تحلیل" جنس صحبت آقای روحانی در مجلس، همین یک جمله کفایت می‌کند.»

این درست است که ترکیب کلی مجلس خبرگان رهبری به مدد نظارت استصوابی، طوری شده که موروثی بودن رهبری (به لحاظ اندیشه سیاسی) تضمین شده ولی این یک واقعیت است که در شرایط سخت، می‌توان تصمیم‌های غیرمترقبه گرفت و مجلس خبرگان نیز از این «توان» بهره‌مند است چنانکه 30 سال قبل نیز کسانی که گمان می‌کردند آیت‌الله خامنه‌ای منتخب مجلس خبرگان باشد، شاید به تعداد انگشتان یک دست هم نمی‌رسید. عزل مرحوم آیت‌الله منتظری و صدور دستور بازنگری  قانون اساسی توسط مرحوم آیت‌الله خمینی، در فاصله حدود (و کمتر از) 2 ماه مانده به درگذشت‌شان، زمینه‌سازی‌های اصلی (و نه لزوماً کاملا حساب‌شده) برای تصمیم غیرمترقبه مجلس خبرگان رهبری در میانه خرداد 68 بود. از همین رو با نظر طیف گسترده‌ای از نیروهای حزب‌اللهی و ارزشی موافقم که معتقدند اوضاع نابسامان اقتصادی، تا حدی توسط خود دولت مهندسی شده تا «نظام» برای نرمش در مواجهه با قدرت‌های جهانی و تنش‌زدایی و اصلاح برخی رویکرد‌های کلی، راضی شود!

روی سخن تاکید روحانی بر اثرگذاری و محوریت اعتراض‌های خیابانی دی ماه بر روی مصائب اقتصادی اخیر – که به طور واضحی «اعتماد به نفس» اصولگرایان و انقلابیون را دچار اختلال کرده – مردم نیستند (هر چند متوهمان برانداز برای تخریب وجهه عمومی روحانی، بر آن پای بفشارند)، او رو به خبرگان صحبت می‌کند؛ تاکید دارد خیابان‌های کشور با وجود انحصاری بودن‌شان در همه این سال‌ها، پتانسیل ایجاد موج‌های سهمگینی دارد که می‌تواند مایه نگرانی شیوخ و اکابر مجلس خبرگان باشد.

ایده فشار کودتاگونه علیه دولت نیز منتفی است؛ رهبری به صراحت از ادامه کار دولت حمایت کرده و حتی جدای از این، حامیان نظری و عملی کودتا (به معنی ساقط کردن دولت)، نه تنها توان برداشتن بار عظیم «روانی» از روی دوش اقتصاد کشور ندارند که بسیار بر این بار می‌افزایند.