یک) دکتر
صادق زیباکلام (در کتاب سنت و مدرنیته – ص 296)، یکی از عوامل آگاهی مردم را که
منجر به انقلاب مشروطه شد، روزنامه‌هایی می‌داند که در خارج از ایران توسط
ایرانیان منتشر می‌شد و غالبا به صورت قاچاق و مخفیانه به ایران ارسال می‌شد. او سپس
بخشی از سرمقاله شماره دوم روزنامه «قانون» را نقل کرده که 16 سال قبل از انقلاب
مشروطه نوشته شده بود: «با این همه معادن و جنگل‌ها و استعداد خاک و قابلیت خلق و
قدمت تاریخ و شرافت مذهب هیچ طایفه نیست که به‌قدر خلق این ملک از نعمات طبیعی
محروم و از قافله ترقی دنیا عقب مانده باشد. کل شهرهای ما را چند نفر گبر بمبایی
(هندی) و چندنفر یهودی لندن، ده دفعه می‌توانند بخرند. در کل ایران هنوز یک کمپانی
وجود ندارد. در کل ایران هنوز یک کارخانه ساخته نشده است. درکل ایران هنوز یک
چاپخانه نداریم. بر روی هیچ دریا یک کشتی یافت نمی‌شود که بیدق ایران داشته باشد.
هیچ ایل ِ وحشی نیست که پول آن به رسوایی پول ایران تنزل کرده باشد.»
دو)
فشار مخالفان بر حکومت جهت برپایی عدالتخانه رو به افزایش بود اما از طرف حکومت
هیچ حرکتی در آن جهت صورت نمی‌گیرد. رجال دربار در این باره به رایزنی می‌نشینند.
به استثنای یک تن (احتشام السلطنه)، همه مخالفت می‌کنند. یکی از رجال می‌گوید: اگر
عدالتخانه بر پا شود، آن وقت پسر پادشاه با بقال مساوی خواهد بود و نیز دیگر هیچ
حاکمی نمی‌تواند دخلی بکند و راه دخل امنای دولت مسدود خواهد شد. دیگری می‌گوید: اگر
عدالت برپا شود سلطنت منقرض خواهد شد و سومی می‌گوید: کسانی که می‌خواهند
عدالتخانه بر پا دارند، قصدشان در اصل تضعیف قبله عالم است. (همان – ص 337)
سه)
عین‌الدوله (صدراعظم) سختگیری بر انقلابیون را بیشتر کرده بود. مجتهد تهران نامه
سرگشاده نوشت به مظفرالدین شاه که «اعلیحضرتا! مملکت خراب، رعیت پریشان و گداست.
تعدی حکام و مامورین بر مال و عِرض و جان رعیت دراز، ظلم حکام و مامورین اندازه
ندارد ... مجلس اگر باشد این ظلم‌ها رفع خواهد شد، خرابی‌ها آباد خواهد شد ...»
مظفرالدین‌شاه
در پاسخ نوشت: «عرایض شما را خواندیم سفارش به اتابک (عین‌الدوله) می‌کنیم که
مقاصد شما را انجام دهد لیکن شما هم در وظیفه خود کوتاهی نکنید و به دعاگویی مشغول
باشید. البته اشرار و الواد را به موعظه و نصیحت ساکت نمایید. هیجان و فتنه را
خاموش کنید و راضی نشوید که غضب و قهر ما عموم را شامل گردد.» (همان – ص 338)
چهار) 111
سال قبل در چنین روزی (14 مرداد 1285)، مظفرالدین شاه فرمان مشروطیت را امضا کرد.
نخستین انقلاب قرن بیستم، وارد مرحله تازه و پرتلاطمی شد.
پنج) آیا
گمشده‌های مردم، تغییر کرده‌اند؟
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر