چهارشنبه همین هفته، 19 اسفند 94، "هشتاد و
پنجمین" سالروز آغاز انتشار نخستین نشریه در زنجان است.
آن طور که در منابع تاریخی آمده، این نشریه "پروین خمسه"
نام داشته که توسط میرزا عیسی قانونخواه زنجانی تاسیس و منتشر شد. عیسی قانونخواه که
ابتدا نامش عیسی‌خان زنجانی بوده، سال 1309 به مناسبت برقراری اداره ثبت عمومی در زنجان
درصدد تاسیس و انتشار روزنامه در زنجان برآمد و به همین منظور پروین خمسه را منتشر
کرد. روزنامه پروین خمسه روزنامه‌ای مستقل بوده که در چهار صفحه و به قطع بزرگ با چاپ
سربی در چاپخانه اقبال زنجان چاپ می‌شده است. از همان ابتدا سه صفحه روزنامه مخصوص
درج اعلانات ثبتی و بقیه محتوای آن عبارت از سرمقاله به قلم مدیرمسئول، قسمتی اخبار
خارجی و اخبار شهرهای کشور و قسمتی نیز اخبار و وقایع شهر بوده است. باوجود آنکه عنوان
پروین خمسه، "یومیه" بوده اما تا آخرین شماره نیز به صورت یومیه منتشر نشده
و تنها در روزهای یکشنبه، سه‌شنبه و پنجشنبه منتشر می‌شده است. هرچند سیدمحمد صدر هاشمی
در کتاب "تاریخ جراید و مجلات ایران" مدت زمان انتشار پروین خمسه را سه سال
ذکر کرده اما مرحوم یوسف محسن اردبیلی در مقاله‌ای که در معرفی نشریه پروین خمسه نگاشته،
مدت زمان انتشار آن را شش سال ذکر کرده است.
نخستین روزنامه خاورمیانه سال 1207 خورشیدی در مصر منتشر شد،
11 سال بعد نیز در ایران روزنامه "کاغذ اخبار" به اهتمام میرزا صالح شیرازی
یکی از نخستین دانشجویان اعزامی به اروپا انتشار یافت. به این ترتیب انتشار نخستین
نشریه زنجان، 91 سال بعد از انتشار کاغذ اخبار صورت گرفته است با این همه،
دیرپاترین نشریه زنجان قبل از انقلاب همین "پروین خمسه" بوده است. تصور
آن که با سطح آموزش و سواد و امکانات 85 سال قبل، نشریه‌ای در زنجان، هر هفته سه
شماره منتشر می‌شده، به خصوص با توجه به این که بیش از 30 نشریه فعلی زنجان، عموما
نامرتب منتشر می‌شوند، دشوار می‌نُماید و از عظمت کار "پروین خمسه"
حکایت می‌کند. بنا به نوشته مرحوم یوسف محسن اردبیلی موضوع و مطالب روزنامه در ابعاد
مختلف سیاسی، اجتماعی، اخلاقی و خبری بوده؛ سرمقاله‌ها توسط عیسی قانونخواه (ع.ق) نوشته
می شده و مطالب ادبی توسط مرحوم امیرخسرو دارایی، فضل‌الله طغرل‌خان و سایر افراد.
همچنین این روزنامه پاورقی نیز داشته که ترجمه ی کتاب "ابطال" توماس کارلایل
به قلم مرحوم علامه فقید حاج میرزا ابوعبدالله ضیایی زنجانی (مشهور به مصلح کبیر) سلسله‌وار
در آن چاپ می‌شده و نیز شیخ ابراهیم قزلباش زنجانی (اولین نماینده مجلس از زنجان) مقالاتی
تحت عنوان نصایح عالیه می‌نوشته است و داستان‌های دنباله‌دار تاریخی هم در پروین خمسه
منتشر می‌شده است.
مسئله تاثر برانگیز اما این است که این سرمایه و میراث فرهنگی
- تاریخی زنجان، آن چنان که شاید باید، مورد تجلیل و احترام قرار نگرفته است. سال
گذشته کارگروه مطبوعات و رسانه‌ها به اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان پیشنهاد
کرد از طریق تشریک مساعی با شورای اسلامی شهر زنجان، خیابان، میدان یا مرکزی
فرهنگی به اسم "پروین خمسه"
نامگذاری شود. امسال هم شخصا به بانیان وعاملان محترم و تلاشگر نمایشگاه و جشنواره مطبوعات زنجان
پیشنهاد کردم به نوعی تجلیل و شناساندن "پروین خمسه" را مد نظر قرار
دهند؛ اتفاقی که رخ نداد!
.
پ.ن: این یادداشت در شماره 16 اسفند روزنامه صدای زنجان چاپ شد.
.
.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر