اشاره - دیروز (24 اسفند 95)، مصادف بود با سی‌وهفتمین سالروز برگزاری نخستین انتخابات مجلس بعد از انقلاب.
درباره این مجلس، یادداشتی نوشتم که در شماره امروز روزنامه شرق چاپ شده است.
اولین مجلس بعد از انقلاب
تنها ١٣ ماه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، در ٢٤ اسفند ٥٨، انتخابات نخستین دوره مجلس برگزار شد؛ انتخاباتی که به دلیل تنوع و تکثر گروه‌های سیاسی حاضر در آن، تبدیل به استثنا شد و بعدها، هیچ‌گاه تکرار نشد. مجلس اول مجمع نیروهای انقلابی بود که بعدتر یا اداره ارکان نظام را برای سال‌ها بر عهده گرفتند یا برای همیشه کنار رفتند.
٩٨,٥ درصد برگزیدگان مرد و ٥٠.٢ درصد آنان، روحانی بودند؛ ضمن اینکه نمایندگان گروه سنی ٣١ تا ٣٥ سال، یک‌چهارم کل نمایندگان را تشکیل می‌دادند. میزان مشارکت، البته چندان چشمگیر نبود: تنها ٥٢.١٤ درصد واجدان شرایط در انتخابات شرکت کرده بودند. مجلس اول کار خود را کمتر از سه ماه بعد از رأی‌گیری، در هفتم خرداد ٥٩ با ٢٤٣ عضو (از ٢٧٠ نفری که باید راهی مجلس می‌شدند) آغاز کرد؛ در‌حالی‌که ریاست سنی آن بر عهده مرحوم دکتر یدالله سحابی بود. اعتبارنامه بیش از ١٥ منتخب تأیید یا صادر نشد. این مجلس در‌حالی‌که از آن در قانون اساسی، به عنوان «مجلس شورای ملی» نام برده شده بود، کمتر از دو ماه بعد (٣٠ تیر ٥٩)، نام خود را به «مجلس شورای اسلامی» تغییر داد (شورای بازنگری قانون اساسی در سال ٦٨ بر این امر صحه گذاشت).
چند روز قبل از افتتاح رسمی مجلس، یعنی روز چهارم خرداد ٥٩، نمایندگان منتخب به دیدار امام خمینی رفتند. بنیان‌گذار فقید جمهوری اسلامی در این دیدار ضمن برحذر‌داشتن نمایندگان از نزاع و دسته‌بندی‌های سیاسی، خواستار رعایت اخلاق اسلامی شدند و گفتند: «وقتى که همه مردم در تمام کشور دیدند این وکلایشان با راستى و صداقت در خدمت کشور هستند و در خدمت اسلام هستند و مناظرههایى که مىکنند مناظرههاى اسلامى است و بحث و تفتیشى که مىکنند، بحث و تفتیش اسلامى است، این یک تعلیمى مىشود به همه افرادى که در این کشور هستند... با سلاح اخلاق اسلامى وارد بشوید و با آن سلاح مردم را تربیت کنید که وقتى چند سال از مجلس گذشت، در مردم آثار گفت‌وگوهاى شما و مناظرات شما پیدا باشد... همان طورى که در صدر اسلام آنکه رئیس دولت بود و آنکه سردار بود، سردار لشکر بود، با اعمال خودشان مردم را تربیت میکردند، با حرف‌هاى خودشان، با کردار خودشان مردم را تربیت مىکردند، باید ما که دعوى این را داریم که مسلمان هستیم و تابع اولیاى اسلام هستیم، باید ما هم با کردار و رفتار خودمان تربیت کنیم مردم را.» امام خمینی جایگاه مجلس را مورد اشاره قرار داده و گفته بودند: «مرکز همه قانون‌ها و قدرت‌ها مجلس است. مجلس هدایت مىکند همه را و باید بکند، اما بناى بر این نباشد که مجلس دولت را ضعیف کند. و بناى بر این هم نباشد که دولت مجلس را ضعیف کند. تضعیف هر یک، تضعیف خودش هم هست».
روند تحولات داخلی و آغاز جنگ البته خبرهای خوبی برای «آرامش» نداشت. در طول دور اول مجلس، قریب به ٣٥ نماینده یا ترور شدند یا در جنگ به شهادت رسیدند. علاوه بر این، ٩ نماینده دیگر یا خود استعفا دادند یا شرایط حضورشان در مجلس به دلایل سیاسی مهیا نشد و مستعفی شناخته شدند. بر این تغییر تعداد نمایندگان، اگر انتقال بسیاری دیگر به سایر قوا افزوده شود، درک مسائل مبتلابه مجلس و سیالیت ترکیب آن، آسان‌تر خواهد بود.تصویب عدم کفایت سیاسی بنی‌صدر (در یک‌سالگی مجلس) و تصویب آزادی گروگان‌های سفارت آمریکا از جمله تصمیم‌های مهم مجلس اول بود. مرحوم آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی، در این بین، نقش و وظیفه‌ای فراتر از رئيس قوه مقننه بر عهده گرفته بود و محل رجوع بسیاری برای هماهنگی امور، طرح درخواست‌ها و تعامل بین قوا شده بود.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر